ЖАҢА ШЕКАРА
кинофестивалі 2023

Фильм Қытайдағы қайта тәрбиелеу лагерінен аман қалған Ербақыт Отарбайдың өмірі туралы баяндайды. Анимациялық тізбектерді пайдалану оның осындай орталықта қамалуға мәжбүр болғаны туралы азапты естеліктеріне тереңірек үңілуге ​​мүмкіндік береді. Фильмде оның отбасынан айырылу салдарынан туындаған күшті эмоционалды күйзеліске қарсы күресі суреттеледі.

​

[көру үшін сілтеме]

Алматыдағы көктем күні. Ұйғыр әйелдері дәмханаға жиналып, ұлттық тағамдарды әзірлеуден жарысты. Қазылар алқасы өз миссиясының маңыздылығын түсінгендіктен, қиын таңдау жасайды. Тамағы, киімі, биі, тілі, әні – бәрі де сақталуы керек, ұмытылмауы керек. Ұжымдық жад үшін естеліктің шынымен болғаны немесе болмағаны маңызды емес.

​

[көру үшін сілтеме]

Жазира Әсенқызы — қазақтың ақын қызы, Алтай ауданы, Жеменей ауданының тумасы. Оның өлеңдері мен әңгімелері жергілікті басылымдарда жиі жарияланды, ал кейбіреулері қытай тіліне аударылды. 2017 жылы кейіпкер ұсталып, саяси қайта тәрбиелеу лагеріне жіберілді. Бостандыққа шыққан соң, бір жарым жылдан кейін әйел Қазақстанға кеткен.

​

[көру үшін сілтеме]

Қысқа метражды фильмде Шыңжаңдағы лагерьлерден аман қалғандар, сондай-ақ олардың жаппай тұтқындалудан аман қалған туыстары туралы айтылады. Деректі фильм қуғын-сүргіннің ұжымдық тәжірибесін түсіріп, жеткізуге тырысады, оны жеке және тұлғааралық тұрғыдан ұсынады. Сауықтыру процесі мен осы оқиғалардан алынған сабақтар тек аман қалғандарды ғана емес, бүкіл адамзатты қамтитын ұжымдық тәсіл болуы керек.

​

[көру үшін сілтеме]

Дина Нұрдыбай — қайта тәрбиелеу лагеріне түскен этникалық қазақ. Фильм оның түрмедегі оқиғасы, оның өмірі туралы тәжірибесін кеңейтеді. Ядықар Ибраимов пен Джек Уолфтан «қайта тәрбиелеу» үшін Қытай концлагерінде қамалған этникалық қазақ әйелінің жолын баяндайды.

​

[көру үшін сілтеме]

Фильмді 2021 жылы Қазақстан мен Қытай шекарасына маңызды хабар жеткізу үшін барған бір топ суретші түсірген. Дауыс зорайтқыштың көмегімен олар жалғасып жатқан геноцид салдарынан жақындарынан айырылған адамдардың жазылған дауыстық хабарламаларын ойнатты.

​

[көру үшін сілтеме]

2016 жылдың басынан бері Қытайдан келген ұйғырлар шетелдегі туыстарымен телефон соғып, сөйлесе алмай жүр. Бұл Си Цзиньпин бұйырған «діни экстремизммен күреске» саясаты. Фильм Ұлыбританиядағы этникалық ұйғыр Азиз Айса Алкунның туған ауылындағы науқас ата-анасымен байланысуға тырысқан жеке тәжірибесін ұсынады.

​

[көру үшін сілтеме]

Мукаддас Мижиттің картинасы ұйғырлар арасындағы дәстүрлі қауымның жиналысы мен Машрап кездесуі жөнінде баяндайды. Машрап ұйғыр мәдениетінің маңызды бір бөлігі сонымен қатар ақпарат алмасу, қарым-қатынас орнату секілді ойын-сауық түрінде өткізіледі. Бұл шара түрлі мәселені талқылап, шүйіркелесіп, ән айтып, би билеп, көңіл көтеру үшін бас қосатын әртүрлі жастағы ер-азаматтардың жиыны. Дегенмен, мәшрап тек ойын-сауық шарасы ғана емес, сонымен қатар ұрпақтар арасындағы білімді, дәстүрлер мен құндылықтарды жеткізудің маңызды құралы ретінде есептеледі.

​

[көру үшін сілтеме]

Салих жас кезінде отбасымен АҚШ-қа қашуға мәжбүр болған Шығыс Түркістаннан шыққан этникалық ұйғыр. Қайта тәрбиелеу лагерьлері туралы Қытай билігі атағандай айтады. Оның тарихы бізге онда не болып жатқанын айтады. Бұл оқиға тек ұйғырларға ғана емес, Шығыс Түркістанда ғасырлар бойы өмір сүріп жатқан барлық этностарға қатысты болуы керек. Бұл бір белсендінің әңгімесі. Шығыс Түркістан – Орталық Азияның қосалқы аймағы және Тянь-Шань тау жотасынан Моңғол Алтай тауларына дейінгі аумақты қамтиды. Қазіргі уақытта Қытай Халық Республикасының құрамына кіреді және Шыңжаң-Ұйғыр автономиялық ауданы (ШҰАР) деп аталады. ШҰАР Қытайдың ауданы бойынша ең үлкен аймағығ және ішінде 26 миллиондай халық бар. ШҰАР халқының 60%-ға жуығы (шамамен 16 млн. адам) түркі және моңғол текті халықтар – ұйғырлар, қазақтар, қырғыздар, өзбектер және моңғолдар.

​

[көру үшін сілтеме]